Điều chỉnh giảm trong thị trường giá tăng (bull market)1. Điều chỉnh giảm trong thị trường giá tăng là gì?
Trong bối cảnh thị trường giá tăng (bull market), điều chỉnh giảm (correction) là sự giảm giá tạm thời của một tài sản hoặc chỉ số thị trường, thường từ 5% - 20% so với mức cao gần nhất. Đây là hiện tượng bình thường trong quá trình tăng trưởng dài hạn của thị trường, xảy ra khi các yếu tố kỹ thuật, tâm lý hoặc kinh tế tác động đến dòng tiền đầu tư.
Ví dụ: Trong đợt tăng trưởng mạnh của chỉ số S&P 500 từ năm 2020 đến 2021, thị trường có nhiều lần điều chỉnh giảm 5-10% nhưng vẫn tiếp tục xu hướng đi lên.
2. Nguyên nhân khiến thị trường giá tăng có điều chỉnh giảm
2.1. Yếu tố kinh tế và chính sách tiền tệ
Lãi suất tăng: Khi Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) hoặc các ngân hàng trung ương tăng lãi suất, chi phí vay vốn tăng lên, làm giảm khả năng mở rộng đầu tư của doanh nghiệp. Điều này có thể khiến nhà đầu tư chốt lời và làm thị trường giảm điểm.
Ví dụ: Năm 2022, Fed tăng lãi suất liên tục để kiểm soát lạm phát, dẫn đến các đợt điều chỉnh giảm mạnh trong thị trường chứng khoán, dù xu hướng dài hạn vẫn là tăng trưởng.
Dữ liệu kinh tế yếu kém: Báo cáo việc làm giảm, GDP tăng trưởng chậm hoặc doanh số bán lẻ sụt giảm có thể khiến nhà đầu tư lo lắng về triển vọng kinh tế, dẫn đến bán tháo tạm thời.
Ví dụ: Tháng 3/2023, dữ liệu việc làm ADP của Mỹ thấp hơn dự báo, làm thị trường chứng khoán giảm mạnh trước khi hồi phục.
2.2. Tâm lý nhà đầu tư và hiện tượng chốt lời
Tâm lý FOMO và FUD: Khi thị trường tăng mạnh, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào với tâm lý "sợ bỏ lỡ cơ hội" (FOMO - Fear of Missing Out). Tuy nhiên, khi xuất hiện thông tin tiêu cực hoặc giá đạt đỉnh ngắn hạn, nhà đầu tư có thể chuyển sang trạng thái sợ hãi (FUD - Fear, Uncertainty, and Doubt) và bán ra.
Chốt lời sau đợt tăng mạnh: Khi cổ phiếu hoặc tài sản tăng giá quá nhanh trong thời gian ngắn, nhiều nhà đầu tư quyết định chốt lời, gây ra áp lực bán.
Ví dụ: Bitcoin đã có điều chỉnh giảm 20% vào tháng 5/2021 sau khi tăng mạnh lên 60.000 USD vì nhiều nhà đầu tư lớn bán ra để bảo toàn lợi nhuận.
2.3. Yếu tố kỹ thuật và định giá thị trường
Mức kháng cự kỹ thuật: Khi giá của một tài sản đạt mức kháng cự quan trọng, nhà đầu tư có thể bán ra, tạo ra điều chỉnh giảm trước khi tiếp tục tăng trưởng.
Định giá quá cao: Khi thị trường hoặc cổ phiếu được định giá quá cao so với lợi nhuận thực tế, nhà đầu tư có thể đánh giá lại rủi ro và điều chỉnh danh mục đầu tư.
Ví dụ: Tháng 9/2020, Tesla giảm 30% trong vòng vài tuần sau khi tăng trưởng gấp đôi chỉ trong 3 tháng, do định giá bị đẩy lên quá cao.
2.4. Sự kiện đột xuất và biến động thị trường
Khủng hoảng địa chính trị: Chiến tranh, lệnh trừng phạt hoặc bất ổn chính trị có thể làm thị trường hoảng loạn và bán tháo ngắn hạn.
Ví dụ: Thị trường chứng khoán toàn cầu giảm mạnh sau khi Nga tấn công Ukraine vào tháng 2/2022, dù sau đó đã phục hồi.
Báo cáo tài chính tiêu cực: Nếu một công ty lớn hoặc một lĩnh vực quan trọng công bố kết quả kinh doanh thấp hơn kỳ vọng, thị trường có thể giảm điểm.
3. Dự báo xu hướng sau điều chỉnh giảm
Nếu các yếu tố cơ bản vẫn mạnh (GDP tăng trưởng, doanh nghiệp có lợi nhuận tốt, diễn biến vĩ mô, nhu cầu sản phẩm,...), thị trường có thể phục hồi nhanh và tiếp tục xu hướng tăng.
Nếu rủi ro cơ bản thực sự (lãi suất tăng mạnh, suy thoái kinh tế, việc làm, lạm phát,...), điều chỉnh giảm có thể trở thành xu hướng giảm dài hạn (bear market).
Ví dụ về các đợt điều chỉnh giảm và phục hồi:
Năm Mức điều chỉnh Nguyên nhân chính Mất bao lâu để phục hồi?
2020 35% (S&P 500) COVID-19 6 tháng
2021 10% Lợi suất trái phiếu tăng 2 tháng
2022 25% Lạm phát và lãi suất tăng 12 tháng
4. Kết Luận
Điều chỉnh giảm trong thị trường giá tăng là hiện tượng bình thường và không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của xu hướng giảm dài hạn. Nhà đầu tư cần hiểu rõ nguyên nhân, theo dõi các yếu tố kinh tế và sử dụng chiến lược đầu tư phù hợp để tận dụng cơ hội từ những đợt điều chỉnh này.
@BestSC - Biên tập, phân tích và xuất bản nội dung
